Podsumowanie Sezonu 2020

 

W minionym sezonie zaobrączkowaliśmy 4750 ptaków. Jest to najniższy wynik roczny w okresie 2010-20. W przypadku 19 gatunków zanotowaliśmy ekstremalnie niskie liczby osobników (niższe od średniej minus odchylenie standardowe), w przypadku 13 gatunków były to najniższe liczby w historii naszych badań. Na SOP Rakutowskie w czasie sezonu notujemy zwykle 2-11 gatunków z ekstremalnie niską reprezentacją. Wyjątek stanowią sezony 2010 (25 gatunków) i sezon ubiegły. Przyczyną tak słabego wyniku w minionym sezonie są prawdopodobnie ekstremalne warunki pogodowe w sezonie lęgowym 2020. W kwietniu występowała susza, maj natomiast był najchłodniejszym majem w ciągu ostatnich 30 lat. Dodatkowo w maju i czerwcu występowały intensywne opady deszczu. Taki splot warunków przyczynił się najprawdopodobniej do bardzo słabego sukcesu lęgowego lokalnych populacji wróblowych. W przypadku trznadla i kwiczoła tak niska liczba schwytanych osobników może być spowodowana ciepłą jesienią, gdyż ptaki te chwytają się u nas najczęściej w czasie jesiennych chłodów. Natomiast w przypadku raniuszka przyczyna może mieć charakter losowych fluktuacji, gdyż występują sezony „raniuszkowe” (jak na przykład rok 2019) i „nieraniuszkowe”. 

 

Wśród gatunków chwytanych regularnie 5 gatunków osiągnęło notowania ekstremalnie wysokie (wyższe niż średnia plus odchylenie standardowe), z czego 4 rekordowe. W przypadku wąsatki i strzyżyka wpisuje się to w wieloletni trend wzrostowy dla SOP Rakutowskie. Możliwe, że przyczyną tego trendu jest seria łagodnych zim w ciągu ostatnich lat. W przypadku dzięciołka osiągnięty wynik może mieć charakter stochastyczny. Interesująco przedstawia się sytuacja w przypadku pliszki żółtej. W minionym sezonie padł rekord liczebności na obecnym miejscu obozowym. Gatunek ten wykazuje u nas duże wahanie międzysezonowe. Być może ostatni pik ma charakter przypadkowy (pliszki akurat wybierały do nocowania rejon w którym umieszczone były sieci), ale nie jest wykluczone, że jest to efekt rewitalizacji łąk i pastwisk, która ma miejsce w ostatnich latach i przywrócenia koszenia i wypasu na niektórych fragmentach. Jesteśmy ciekawi jak sytuacja rozwinie się w następnych sezonach. 

 

Wśród ptaków chwytanych sporadycznie gatunkiem zasługującym na uwagę jest zimorodek. W minionym sezonie schwytaliśmy więcej osobników tego gatunku (17) niż w ciągu wszystkich poprzednich sezonów. Jest to o tyle interesujące, że nie należy on do gatunków „nalotowych”. Tak licznej reprezentacji tego gatunku nie można tłumaczyć wyłącznie wysokim stanem wody w jeziorze w trakcie sezonu. We wcześniejszych latach wysokiemu stanowi wody w jeziorze rzadko towarzyszył wzrost reprezentacji tego gatunku. 

 

W minionym sezonie zaobrączkowaliśmy ptaki należące do 84 gatunków, w tym 5 jako przyłów z sieci na ptaki szponiaste. Jest to absolutny rekord dla SOP Rakutowskie. Gatunkiem schwytanym po raz pierwszy były kobuz (z "drapolówki"), natomiast pierwszy raz w monitoringową sieć wróblaczą złapała się kaczka - cyraneczka. Gatunkami rzadko łapanymi u nas, a schwytanymi w tym sezonie były: uszatka błotna (po raz 4.), oknówka (po raz 3.), zielonka (po raz 5.). 

 

W sezonie 2020 schwytaliśmy 5 ptaków z obcymi obrączkami: 

Czeczotka brązowa – dorosły ptak z Norwegii. Pierwsza nasza wiadomość z tego gatunku. 

Zimorodek – młody ptak zaobrączkowany w Borach Tucholskich, co ciekawe skontrolował się ponownie po ok. miesiącu. Czyżby zamierzał u nas przezimować? Jest to pierwsza wiadomość obca z tego gatunku u nas. 

Modraszka – młody ptak z Litwy. Interesujący jest fakt, że ptak ten miał nieprzepierzone 2 duże pokrywy. Zdarza się to u tego gatunku rzadko i przeważnie pod koniec sezonu. 

Wąsatka – dorosły ptak z okolic Szczecina. Jest to drugi ptak z tego miejsca. 

Gajówka– dorosły ptak z Malty. Co ciekawe ptak ten złapał się u nas już wcześniej w sezonie 2017. 

Odnotowaliśmy 2 bardzo interesujące kontrole międzysezonowe:
Trzcinniczek - ptak w 10-tym kalendarzowym roku życia. Jest to ptak o największym określonym wieku stwierdzony na SOP Rakutowskie.
Brzęczka – ptak zaobrączkowany jako dorosły w sezonie 2017, kontrolowany też w 2019. W obecnym sezonie ptak ten wielokrotnie chwytał się ponownie, przechodząc w tym czasie całkowite pierzenie. Nie zawiesił pierzenia żadnej lotki. Może to świadczyć o tym, że niektóre dorosłe ptaki z naszej populacji przepierzają się na naszym terenie całkowicie przed odlotem na zimowisko. Ten ptak to druga nasza kontrola i  nasz obecny rekordzista wieku u tego gatunku (po4). 

Jeżeli chodzi o dynamikę obrączkowania ptaków miniony sezon niewiele odbiegał od wieloletniej normy. Wystąpiły 2 wyraźne maksima. Bezwzględne maksimum (160 ptaków) wystąpiło 1 października i było związane z nalotem modraszek, drugie maksimum (108 ptaków) wypadło już w pierwszy dzień odłowów (20 lipca). 

Sezon 2020 był ósmym z kolei, w którym prowadziliśmy regularne liczenia żurawi nocujących na Jeziorze Rakutowskim. Sezon ten sprawił nam pod tym względem wiele trudności, gdyż w po raz pierwszy z nie do końca jasnych przyczyn (choć z pewnością dużą rolę odgrywały silne burze) noclegowisko uległo rozszczepieniu na dwa, co znacznie skomplikowało liczenia. Niemniej jednak w tym sezonie żurawi było nieco mniej niż w zeszłym, a liczebności nie przekroczyły 3 tysięcy osobników. Po raz kolejny prowadziliśmy też obserwacje ptaków związanych z jeziorem w okresie migracji, które nie chwytają się w nasze sieci. Spośród regularnie monitorowanych gatunków liczebność wielu była w tym roku nad wyraz niska – obserwowaliśmy wielokrotnie mniej kulików wielkich, a także rybołowów oraz wszystkich gęsi: gęgawy, zbożowej/tundrowej i białoczelnej. Nieco mniej niż rok temu było tez błotniaków zbożowych, natomiast lekką zwyżkę w porównaniu z zeszłym sezonem wykazały kobuz i błotniak stawowy. Regularnie prowadziliśmy też obserwacje innych gatunków, które zasiliły naszą bazę o aż 428 stwierdzeń dotyczących 76 gatunków. Z ciekawszych warte wymienienia są obserwacje: rożeńca, świstuna, płaskonosa, lelka, rybitwy białowąsej, kulika mniejszego, siewnicy, orlika krzykliwego (aż 3 obs.), sokoła wędrownego, kobczyka, kani rudej, uszatki błotnej (aż 4 obs.), świergotka rdzawogardłego i śnieguły. Dziękujemy wszystkim 23 obserwatorom, którzy poświęcili swój czas na prowadzenie i regularne wpisywanie obserwacji. 

 

Pomimo że sezon 2020 był najsłabszy pod względem liczby odłowionych ptaków, dostarczył nam wielu bardzo interesujących danych. Nie byłoby to możliwe bez ofiarnej pracy często w bardzo trudnych warunkach wielu obrączkarzy i załogantów, którym w tym miejscu DZIĘKUJEMY! 

 

OBRĄCZKUJĄCY 2020:

Agata Banach, Rafał Bobrek, Stanisław Broński, Patryk Fiutek, Jakub Hasny, Bartłomiej Kusal, Łukasz Matyjasiak, Jarosław Nowakowski, Halina Pietrykowska, Justyna Szulc, Erazm Tylko i Maciej Wayda.  

ZAŁOGA 2020:

Sławomir Banach, Marek Biegański, Agnieszka Bitner, Monika Bobrek, Gustaw Gazda-Szypulski, Ignacy Gołębiewski, Łukasz Grewling, Piotr Grędziński, Marta Gryzło, Blanka Horbatowska, Paweł Kowalczyk, Mikołaj Krzyżanowski, Pola Kwiecińska, Mariusz Lamentowicz, Łukasz Lamentowicz, Antonia Łobodzińska, Magdalena Łodygowska, Katarzyna Malinowska, Patryk Mieczkowski, Helena Parda, Maria Pyznar, Aleksandra Regiec, Michał Skrzypczak, Barbara Skrzypkowska, Dorota Sochaczewska, Tomasz Solarski, Kamil Szczepka, Magdalena Szczepka, Beniamin Wacławik, Tomasz Wałachowski, Radosław Woroniecki, Anna Woźnicka, Paweł Zduńczyk i Antoni Życki.  

 

Uczestnikom należy się w tym sezonie szczególne uznanie, ponieważ mimo nasilającej się paniki covidowej odważyli się do nas przyjechać. Wszyscy szczęśliwie opuścili obóz zdrowi na ciele i umyśle. Jedynym ogniskiem, jakie mieliśmy na obozie, było to, na którym piekliśmy kiełbaski.
DO ZOBACZENIA W NASTĘPNYM SEZONIE!

Pentady 59-61 (18.10-2.11)

Końcówka sezonu 2020 na naszej Stacji przedstawiała się następująco:

Pentada 59. (18-22.10) to ledwie 103 zaobrączkowane ptaki:

1. Modraszka i strzyżyk po 20
2. Bogatka 13
3. Mysikrólik  i rudzik po 11.

Ewenementem ubarwiającym tę ubogą pentadę była przyniesiona z sieci trzcinowej nad wodno-błotną "czeluścią"... samica cyraneczki! Ostatnio ten gatunek na Rakutowskim obrączkowano w 2009 roku, ale przyniesiony z pułapek tunelowych na siewki.

Samica cyraneczki. Fot. Antonia Łobodzińska

W pentadzie 60. (23-27.10) brakło już tego typu ubarwień, a liczba zaobrączkowanych podobna - 104.

1. Wąsatka 25
2. Strzyżyk 21
3. Modraszka i rudzik po 14.

 Ostatnia, 61. pentada sezonu była też tą najsłabszą. 86 ptaków. Dokładnie tyle, ile w 2014 i niewiele poniżej normy wieloletniej dla tego okresu. Skład gatunkowy również bez niespodzianek, widać może wyraźniej w dalszym ciągu trwający przelot strzyżyka. W czołówce zatem:

1. Strzyżyk 15
2. Modraszka 13
3. Rudzik, wąsatka i mysikrólik po 10.

Do listy gatunków dołączyła za to czeczotka brązowa, a wśród 6 schwytanych ptaków jeden nosił obrączkę z Norwegii! Dorosły osobnik został zaobrączkowany w okolicach Oslo na wiosnę b.r.

Czeczotka brązowa Acanthis cabaret z norweską obrączką. Fot. Katarzyna Malinowska

Te krótkie, jesienne dni wcale nie były takie szare, czego dowodzą też inne zdjęcia autorstwa Kasi Malinowskiej:

Samiec gila Pyrrhula pyrrhula...

... i samica

 

 

Samiec czeczotki zwyczajnej Acanthis flammea

 

Czasem nawet wychodziło słońce

Konik polski na kujawskiej łące

Miasteczko namiotowe

Załoga we mgle

A na krzakowym stoi woda...

Pentady 56-58 (3-17 października)

Późni migranci nie przestają lecieć, choć pogoda płata różne figle. Październikowe pentady są w tym roku liczbowo lepsze od sierpniowych... a jakie gatunki na to "pracują"? Wyniki poniżej.

Pięciodniówka nr 56. (3-7.10) to 266 zaobrączkowanych, na pierwszych miejscach:
1. Rudzik 56
2. Modraszka 38
3. Pierwiosnek 37
4. Strzyżyk 32
5. Kapturka 21.

W pentadzie 57. (8-12.10) wyraźnie przygasł jedynie przelot pierwiosnka. Wpadło 222 nowe ptaki:
1. Rudzik 47
2. Wąsatka 41
3. Modraszka 40
4. Strzyżyk 33
5. Mysikrólik, bogatka i śpiewak po 8.

W kolejnej pentadzie 58. (13-17.10) mysikróliki pokazały, do czego są zdolne. Z ogółu 339 ptaków, najwięcej obrączek dostały:
1. Mysikrólik 142
2. Modraszka 57
3. Wąsatka 40
4. Rudzik 37
5. Bogatka 17.

Total na trzy pentady przed końcem to 4456 ptaków. Choć ten sumaryczny wynik zapowiada się niski, bliżej 5 tys. niż 6 tys., wiele jeszcze może się zdarzyć. Wąsatka wyrównała już rekord wszech czasów z 2017 (336 os.), a one łapią się do końca. Na rekord idzie strzyżyk (112 os.), blisko rekordu jest kapturka (358 os.). Nie widać jeszcze za bardzo raniuszków, które wyrabiały total rok temu (do tej pory ledwie 3 os.), nie było też w sieciach ani jednego gila. Na różnorodność gatunkową narzekać jednak nie możemy - właśnie osiągnęliśmy rekordowe 80 zaobrączkowanych gatunków! W pierwszej połowie października do zestawienia chwytanych gatunków (CF) dopisaliśmy przybyszów z dalekiej północy - jera i droździka, a grubodziób został do tego zestawienia dopisany już na dolnym marginesie tabelki:)

Na razie tyle statystyki, czas na zdjęcia!

 

Wąsaty jest ten rok. Fot. Bartłomiej Kusal

 

 

Samiec wąsatki z dodatkowym kolorowym oznakowaniem - zaobrączkowany nad jez. Miedwie k. Szczecina, a schwytany teraz u nas, 2 lata później. Fot. Antonia Łobodzińska

 

 

 

Po lewej kolejny bekasik (fot. Ignacy Gołębiewski), po prawej dla porównania kolejny kszyk (fot. Bartłomiej Kusal).

 

 

Porównanie skrzydeł powyższych gatunków bekasów. Z lewej bekasik (fot. I. Gołębiewski), z prawej kszyk (fot. Jędrek Boczkowski).

 

Biała lotka u bogatki. Fot. B. Kusal

 

Samiec błotniaka zbożowego. Fot. Erazm Tylko 

 

W tym roku również pasie się na łące nasza "prywatna" młoda gęś białoczelna. W tle Towarzystwo Przyrodnicze Alauda i ich koniki - dziękujemy za odwiedziny w obozie! Fot. ERT

 

Piękna pogoda na Bagnie...  fot. B. Kusal

 

Mokra pogoda na Bagnie, że aż łabędzie uciekają... fot. ERT

 

Początek sezonu grzewczego. Fot. ERT

 

 Sumiennie człapiącym po Bagnie cały dzień przysługuje na wieczór hot-dog rakukański w wersji deluxe😋 Fot. B. Kusal

 

Pentady 54 i 55 (23.09-2.10)

Październik rozpoczynamy z przytupem nóżek rudzików i słodkim jazgotem modraszek, a pośród tego trafiają się dwie błękitne wiadomości! Prezentujemy najnowsze wskazania "Rakutostatu".

Pentadę 54. (23-27 września) można by określić jako ciszę przed burzą, bo złapało się ledwie 122 nowe ptaki, co czyni ją najsłabszą pieciodniówką od początku sezonu i na tle analogicznych pentad poprzednich sezonów. Najliczniejsze, mimo wszystko, były:

1. Modraszka 21
2. Kapturka 18
3. Rudzik 16
4. Pierwiosnek 12
5. Potrzos 9,

a do listy gatunków dopisaliśmy czyża.

I pomyślałby kto, że przynudza ten przelot nad Rakutowskim i pora się zwijać, ale my trwamy na posterunku i dowodzimy czegoś innego - przelot dopiero się rozkręca! Pentada 55. była, dla odmiany, najobfitsza w ptaki w sezonie i w porównaniu do każdej z pentad 55. z lat ubiegłych. W dniach 28 września - 2 października zaobrączkowano aż 538 ptaków:

1. Rudzik 142
2. Modraszka 137
3. Mysikrólik 53
4. Pierwiosnek 39
5. Kapturka 27.

Total osiągnął 3630. Pierwsza piątka:

1. Trzcinniczek 617
2. Rokitniczka 483
3. Kapturka 330
4. Rudzik 261
5. Wąsatka 236...
...a za wąsatką czai się modre...(218 obr.).

Czas na nieco ptasich perełek. Autorką zdjęć jest Katarzyna Malinowska.
Był w tym roku dubelt, były kszyki, doczekaliśmy się i bekasika:)

 

Bekasik Lymnocryptes minimus

Jakby mało nam było kilkunastu złapanych zimorodków w tym roku, to jeden z nich nosił już obrączkę nie założoną przez nas! Okazało się, że ów młody ptak został zaobrączkowany jako kilkudniowe pisklę w Borach Tucholskich trzy miesiące temu. Życzymy mu pomyślności w dalszej wędrówce!

 

Zimorodek - krajowa wiadomość

Drugą wiadomość, tym razem zagraniczną, przyniosła młoda samica modraszki zaobrączkowana na Litwie.

 

Litewska modra

 

Rasowy wąsacz - samiec wąsatki

O tym, co jeszcze ciekawego przyfrunie w nasze sieci, możecie przekonać się naocznie, bo w październiku jeszcze sporo miejsc, a od 16 października szczególnie potrzebujemy załogi i obrączkarza!

 

Na koniec jeszcze kilka rakutowskich impresji od Kasi:

 

 

 

Pentada 53 (18-22 września)

Rudy jegomość zaczął wędrować przez nasze Bagno, o czym świadczą wyniki 53 pentady. Było 266 zaobrączkowanych, na czele:

1. Rudzik 56
2. Kapturka 37
3. Dymówka 32
4. Wąsatka 27
5. Pierwiosnek 22.

Total po tym okresie to 2970 ptaków. Ptaków z aż 74 gatunków, a do końca odłowów jeszcze osiem pentad! Listę uzupełniły sporadycznie łapane świergotek drzewny i szczygieł oraz spodziewane z nadejściem jesieni sosnówka i raniuszek. Nad obozem słychać też świergotki rdzawogardłe, odezwał się dziś pierwszy jer.

Bardzo prosimy o zgłoszenia na październik! Bez Waszej pomocy nie uda się doprowadzić sezonu do końca... i przekonać się, czy może zabraknąć miejsca na gatunki na karcie CF (80 miejsc😉).

Na zachętę kilka świeżych zdjęć. Autor: Tomasz Wałachowski

Pospolity, rzec by można trywialny, jednak pełen gracji świergotek drzewny Anthus trivialis

 

 

 

 

 

 

 

Kszyk Gallinago gallinago

 

 

Poranna mgiełka

 

  

Wieczorna mgiełka

Strategie migracji i otłuszczania się wschodnioeuropejskich trzciniaków - publikacja

Praca o strategii wędrówki i otłuszczania się młodych trzciniaków lecących wschodnim szlakiem migracyjnym ukazała się właśnie w European Zoological Journal. Nasza stacja dostarczyła ważnej części danych do analizy jako jeden z trzech punktów obrączkowania na tym szlaku. Zainteresowani tematem mogą ją w całości przeczytać pod linkiem TUTAJ, a poniżej jej krótkie streszczenie po polsku.

Trzciniak Acrocephalus arundinaceus jest pospolitym migrantem na obszarze Palearktyki Zachodniej. Jednakże jego strategia wędrówki, a zwłaszcza czasowo-przestrzenny rozkład akumulacji i zużycia rezerw energetycznych, jest słabo zbadany. Wykorzystując dane obrączkowania zebrane na odległych od siebie punktach zatrzymywania się ptaków, rozlokowanych od Europy Środkowej po Azję Mniejszą, przeanalizowano ten rozkład u młodocianych trzciniaków wędrujących jesienią wschodnioeuropejskim szlakiem migracyjnym. Przebadano kondycję, czas odpoczynku w czasie wędrówki i spodziewany zasięg lotu, biorąc pod uwagę dwie wielkie bariery ekologiczne - Morze Śródziemne i Saharę - które gatunek ten musi pokonać, lecąc na południe. W Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej sezonowe trendy kondycji ptaków były zbliżone i nieliniowe, z niskimi wartościami w sierpniu (podczas intensywnej migracji Acrocephalidae), a nas tępnie ze znaczącym wzrostem we wrześniu aż do końca tego miesiąca. Szacowane zasięgi lotu wykazały, że osobniki wędrujące przez Środkową i Południowo-Wschodnią Europę na ogół muszą się zatrzymać na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego. Z kolei ptaki z Azji Mniejszej mogą dotrzeć na północny skraj zimowisk w Sahelu nieprzerwanym lotem. Wydaje się zatem, że trzciniaki zmieniają strategię wędrówki na bieżąco: najpierw migrują krótkimi odcinkami z niewielkim zapasem energii poprzez kontynentalną Europę, a potem, intensywnie żerując i otłuszczając się przed Morzem Śródziemnym, docierają do Afryki Subsaharyjskiej jednym długim lotem. Dane z obrączkowania na kilku punktach przystankowych tego daleko wędrującego gatunku ukazują złożony sposób, w jaki gromadzi i wykorzystuje on zasoby energii na trasie przelotu.

Pentada 52 (13-17 września)

Z obozu nadeszły wieści o schwytaniu drugiej w tym roku wodniczki! 

Wodniczka wieczorową porą. Fot. Basia Skrzypkowska

 

Był to  mocny akcent kończący pentadę nr 52, w której zaobrączkowano ogółem 176 ptaków:

1. Kapturka 36

2. Wąsatka 28

3. Trzcinniczek 23

4. Potrzos i pierwiosnek po 12

5. Rudzik i trzciniak po 10.

Do czołówki niespodziewanie wrócił jeszcze trzciniak, może z okazji wydania pracy na jego temat - o czym w osobnym poście😉 Skład coraz bardziej jesienny, pojawił się już pierwszy mysikrólik, zaczyna też migrować strzyżyk. Z ptasich perełek wpadły kolejne dwa niesamowite zimorodki oraz drugi bączek. W sieciach kilka ciekawych kontroli z potrzosa i wąsatek.

Na niebie odnotowaliśmy między innymi: siewkę złotą, siewnicę, orliki krzykliwe, dzierlatkę i świergotka rdzawogardłego. Pojawiły się gęsi zbożowe i białoczelne z północy.

Zdjęcia od Agnieszki Bitner:

 

 

Kaptury - samce kapturki Sylvia atricapilla

   

 

Bączek w garści

 

Bączek udaje trzcinę po wypuszczeniu, nawet jak wokół trzciny nie ma😊  

 

Wieczorny klucz żurawi 

 

Lecą gęsi, alarm!